روابط سیاسی ایران و بنگلادش

روابط سیاسی ایران و بنگلادش پیش از انقلاب اسلامی ایران

زمانى که بنگلادش به عنوان پاکستان شرقى جزئى از کشور پاکستان بود، سرکنسولگرى و خانه فرهنگ ایران در داکا دایر بود. پس از استقلال بنگلادش در 6 فروردین 1350 (26 مارس 1971) از آنجایی که دولت شاهنشاهی ایران از موضع پاکستان حمایت مى کرد سرکنسولگرى و خانه فرهنگ ایران نیز در آن کشور تعطیل شد.

با به رسمیت شناخته شدن بنگلادش توسط پاکستان در جریان کنفرانس سران کشورهاى اسلامى در لاهور (فوریه ۱۹۷۴)، ایران نیز در تاریخ 13 اسفند ماه 1352 (22 فوریه ۱۹۷۴) اقدام به شناسایى آن کشور نمود. در این زمان دو سال از استقلال بنگلادش می گذشت.

در تاریخ ۱۵ خرداد ۱۳۵۳ کمال حسین وزیر امورخارجه وقت بنگلادش در رأس هیأتى به مدت پنج روز از ایران دیدن کرد که طى آن موافقت دو کشور براى ارتقای روابط دیپلماتیک در سطح تبادل سفیر اعلام گردید. در تاریخ 30 تیر 1353 (21 ژوئیه ۱۹۷۴) سفارت بنگلادش در تهران تأسیس گردید. سفارت ایران در داکا نیز در تاریخ 4 بهمن 1353(24 ژانویه ۱۹۷۵) تأسیس شد.

متعاقباً سفرهایى از سوی مقامات بنگلادشى به ایران انجام شد از جمله: توقف کوتاه سرلشگر ضیاء الرحمن در تهران به هنگام مراجعت از کنفرانس وزرای خارجه کشورهاى اسلامى در استانبول (29 اردیبهشت 1355)، سفر رسمى چهار روزه سرلشگر ضیاء الرحمن با سمت ریاست حکومت نظامى به ایران (۱۶ اسفند ۱۳۵۶) و سفر یک هیأت سه نفرى از نمایندگان بنگلادش به دعوت وزارت کشور به ایران و بازدید از شهرهاى تهران، اصفهان، تبریز و مشهد (مرداد ۱۳۵۶).

 

 

روابط سیاسی دو کشور پس از انقلاب اسلامی ایران

در جریان انقلاب اسلامى ایران سرلشگر ضیاء الرحمن رئیس‌جمهور وقت بنگلادش سیاست سکوت در قبال تحولاتى که در ایران مى گذشت را در پیش گرفت. روزنامه‌هاى غیر دولتى بنگلادش از انقلاب اسلامى ایران حمایت مى کردند و مقالاتى در تائید آن می نوشتند.

در این زمان روابط دیپلماتیک دو کشور در سطح کاردار بود. بنگلادش نسبت به جنگ تحمیلى موضع بى طرفى اتخاذ کرد. 

به حکومت رسیدن ژنرال ارشاد در بنگلادش در سال 1360 (۱۹۸۲)، با افزایش فشارهاى بین المللى بر انقلاب اسلامى ایران مصادف گردید. با این حال افق روشن امکان بهره‌مندى بنگلادش از پتانسیل‌هاى بالاى اقتصادى ایران، موجب رشد تدریجی روابط فیمابین شد.

در مهر ماه ۱۳۶۱ اولین سفیر جمهورى اسلامى ایران به داکا اعزام گردید. در دى ماه ۱۳۶۱ یک هیأت اقتصادى به ریاست قائم مقام وزیر بازرگانى به بنگلادش سفر نمود. در این سفر یک یادداشت تفاهم بین دو کشور در زمینه گسترش همکاری هاى بازرگانى بانکى و کشتیرانى و خرید نفت از ایران در تاریخ 9 دی 1361 به امضا رسید.

در فروردین ۱۳۶۲ سرلشگر سلطان محمود معاون حکومت نظامى که ضمناً فرمانده نیروى هوایى بنگلادش نیز بود و پست وزارت نفت و انرژى بنگلادش را بر عهده داشت، به کشورمان سفر و با مقامات عالی رتبه از جمله رئیس جمهور، نخست وزیر و وزرای امور خارجه، نفت و بازرگانى دیدار و گفتگو کرد.

در نیمه دوم سال ۱۳۶۵ هیأتى به سرپرستى جواد منصورى معاونت فرهنگی-کنسولى وزارت خارجه به بنگلادش سفر کرد و با مقامات دولتى این کشور ملاقات نمود.

پس از روى کار آمدن خانم خالده ضیاء، روابط دو کشور رو به گسترش گذاشت. وزیر کار بنگلادش در تیر ماه ۱۳۷۰ عازم ایران شد تا در زمینه نیروى کار بنگلادش با مقامات ایران گفتگو و مذاکره به عمل آورد. در این سفر وى با وزیر کار و امور اجتماعى ایران دیدار کرد و مقرر گردید ایران در استفاده از نیروهاى متخصص در شرایط مساوى اولویت را به نیروهاى متخصص بنگلادش بدهد. همچنین وزیر کار بنگلادش پیام کتبى خانم خالده ضیاء خطاب به رئیس‌جمهور اسلامى ایران را تقدیم معاون رئیس‌جمهور نمود. 

در مرداد ماه ۱۳۷۰ مستفیض الرحمن وزیر خارجه بنگلادش به تهران آمد وى طى اقامت خود با رئیس جمهور و وزیران خارجه، بازرگانى و کار و امور اجتماعى جمهوری اسلامی ایران ملاقات کرد و موافقتنامه همکاری های فرهنگى و علمى و فنى میان دو کشور نیز در پایان این سفر به امضای وزرای خارجه دو کشور رسید. پس از مدت‌ها مذاکره میان مقامات هواپیمایى جمهورى اسلامى ایران و بنگلادش، سرانجام مقرر شد اولین پرواز بیمان، شرکت هواپیمایى بنگلادش در تاریخ ۲۸ بهمن 1370 از داکا به مقصد تهران انجام شود.

در اردیبهشت ماه ۱۳۷۱ وزیر امورخارجه جمهوری اسلامی ایران طى دیدارى از بنگلادش با رئیس جمهور، نخست وزیر و وزیر امورخارجه دیدار و گفتگو نمود. در ملاقات با وزیر امور خارجه درباره موضوعات مختلف از جمله تأسیس بانک، ایجاد خط هوایى و کشتیرانى به منظور گسترش مبادلات بازرگانى بین دو کشور، پیوستن بنگلادش به اکو و سرمایه گذارى مشترک بحث و تبادل نظر به عمل آمد.

سفر آقای هاشمی رفسنجانی رئیس جمهور وقت کشورمان به بنگلادش در مهر ماه 1374، نقطه عطفی در روابط دو کشور بود. در جریان این سفر که اولین دیدار یک رئیس دولت ایران از بنگلادش پس از استقلال آن کشور به شمار می­ رفت، شش یادداشت تفاهم همکاری به امضا رسید.

پس از آن، شاهد سه سفر در سطح نخست وزیر بنگلادش به ایران به منظور شرکت در نشست های بین المللی مختلف بودیم: سفر خانم شیخ حسینه به تهران به منظور شرکت در هشتمین نشست سران سازمان همکاری های اسلامی (آذر ماه 1376)، سفر خانم خالده ضیا به تهران به منظور شرکت در چهارمین نشست سران گروه دی-هشت (بهمن ماه 1382) و سفر خانم شیخ حسینه به تهران به منظور شرکت در شانزدهمین نشست سران جنبش عدم تعهد (شهریور 1391).

 

 

تبادل هیأت های عالیرتبه میان جمهوری اسلامی ایران و جمهوری مردم بنگلادش طی 15 سال گذشته: 

- سفر وزیر امور خارجه ایران در رأس هیأتی سیاسی – اقتصادی به داکا (بهمن ماه 1380)

- سفر وزیر بازرگانی ایران به داکا (خرداد ماه 1384)

- سفر وزیر فرهنگ بنگلادش به تهران (مرداد ماه 1384)

- سفر رئیس اتاق بازرگانی تهران به داکا (شهریور ماه 1384)

- سفر وزیر آموزش بنگلادش به تهران (1385)

- سفر قائم مقام وزارت خارجه بنگلادش به تهران (1385)

- سفر وزیر دارایی و برنامه ریزی بنگلادش به تهران جهت شرکت در چهارمین نشست کمیسیون مشترک اقتصادی دو کشور (1385)

- سفر اعضای شورای شهر تهران به داکا (1386)

- سفر دادستان بنگلادش و هیأت قضایی همراه به تهران (1386)

- سفر مشاور وزیر گردشگری بنگلادش به تهران (1387)  

- سفر معاون وزیر کشاورزی ایران به داکا (بهمن ماه 1388)

- سفر وزیر صنایع بنگلادش به تهران جهت شرکت در اجلاس دی هشت (اسفند ماه 1388)

- سفر وزیر امور خارجه بنگلادش به تهران جهت شرکت در اجلاس وزرای خارجه مجمع همکاری آسیایی / ACD (آذر ماه 1389)

- سفر معاون آسیا واقیانوسیه وزارت خارجه ایران به داکا (خردادماه 1390)

- سفر وزیر صنعت، معدن و تجارت ایران به داکا برای شرکت در پنجمین نشست کمیسیون مشترک اقتصادی دو کشور (اردیبهشت ماه 1392)

- سفر رئیس پارلمان بنگلادش به تهران برای شرکت در نهمین نشست بین المجالس سازمان همکاری های اسلامی (بهمن ماه 1392)

- سفر مشاور نخست وزیر بنگلادش در امور بین الملل به تهران به منظور شرکت در همایش کمیته ویژه جنبش عدم تعهد در امور فلسطین (مرداد ماه 1393)

- سفر نمایندگان مجلس شورای اسلامی به داکا (مرداد ماه 1393)

- سفر نمایندگان مجلس شورای اسلامی به داکا (شهریور ماه 1393)

- سفر وزیر اطلاع رسانی بنگلادش به تهران به منظور شرکت در اجلاس وزرای اطلاع رسانی و فرهنگ سازمان همکاری های اسلامی (آذرماه 1393)

- سفر وزیر صنایع بنگلادش به تهران (بهمن ماه 1393)

- سفر وزیر آموزش بنگلادش به تهران به منظور شرکت در نشست وزرای جنبش عدم تعهد در زمینه علوم، فناوری و نوآوری (اسفند ماه 1393)

- سفر وزیر امور فرهنگی بنگلادش به تهران (اردیبهشت ماه 1394)

- سفر رئیس بانک مرکزی ایران به داکا به منظور شرکت در چهل و چهارمین نشست هیأت مدیره اتحادیه پایاپای آسیایی(خرداد ماه 1394)

- سفر وزیر امور خارجه ایران به داکا (شهریور ماه 1394)

- سفر رئیس سازمان توسعه تجارت ایران به داکا (بهمن 1394)

- سفر رئیس فدراسیون اتاق های بازرگانی بنگلادش به تهران (اردیبهشت ماه 1395)

- سفر وزیر گردشگری و هواپیمایی بنگلادش به تهران (شهریور ماه 1395)

- سفر وزیر صنایع بنگلادش به تهران (مهر ماه 1395)

- سفر نمایندگان مجلس شورای اسلامی به داکا (فروردین 1396)

 

 نشست های مشترک و اسناد امضا شده:

 

تاکنون پنج دور کمیسیون مشترک همکاری های اقتصادی میان ایران و بنگلادش برگزار شده که آخرین دور آن اردیبهشت ماه 1392 در داکا بود. همچنین موافقتنامه های متعددی منجمله موافقتنامه تشویق و حمایت از سرمایه گذاری متقابل، موافقتنامه کشتیرانی تجاری دریایی، موافقتنامه حمل و نقل هوایی، موافقتنامه بازرگانی، موافقتنامه اجتناب از اخذ مالیات مضاعف، موافقتنامه تجارت ترجیحی، یادداشت تفاهم همکاری های علمی و آموزشی و یادداشت تفاهم همکاری های شیلات و دام میان دو کشور به امضا رسیده است.